Już od lat 60. Polacy darzą opowieści o Muminkach szczególną sympatią. Książki zostały przetłumaczone na język polski stosunkowo niedługo po swojej premierze, a animacjaOpowiadania Muminków ("The Moomins" w języku angielskim) wprowadziła kolejne pokolenia w magiczny świat Doliny Muminków. 

Mieszkasz w Polsce albo planujesz ją odwiedzić? Ten artykuł zawiera informacje o miejscach związanych z Muminkami w Polsce, ciekawostki o polskich wydaniach książek, zabawne historie z podróży Tove Jansson po Polsce, nowej wystawie i wiele więcej!

→ Pierwsze wydania książek o Muminkach po polsku

→ Polska animacja o Muminkach

→ Tove Jansson w Polsce

→ Sklepy z Muminkami

→ Wystawy

→ Opowieści i adaptacje w Polsce

Historia Muminków w Polsce

Historia głosi, że Muminki trafiły do Polski za sprawą pisarza Wojciecha Żukrowskiego (1916–2000), który podczas wizyty w ojczyźnie Tove Jansson, Finlandii, kupił jedną z książek o Muminkach. Jego córka była nią zachwycona, co skłoniło Żukrowskiego do polecenia tych opowieści wydawnictwu Nasza Księgarnia. 

Do dziś na opowieściach o Muminkach wychowały się całe pokolenia polskich dzieci i dorosłych. Jedną z takich osób jest noblistka Olga Tokarczuk, która w 1997 roku napisała na łamach magazynuCharaktery:
„Muminki nie były opowieścią mojego dzieciństwa. Stały się jednak opowieścią mojego dorosłego życia. A jeśli przyjąć, że dorosły to jedynie późniejsza wersja dziecka, to wszystko się zgadza – trafiły dokładnie tam, gdzie miały trafić.”

Pierwsze wydania książek o Muminkach po polsku

Pierwszą książką o Muminkach przetłumaczoną na język polski byłaW Dolinie Muminków (Finn Family Moomintroll), wydana w 1964 roku. Następnie, w 1967 roku ukazała sięLato Muminków (Moominsummer Madness), a w 1969 –Zima Muminków (Moominland Midwinter). Tłumaczenia nie podążały jednak za kolejnością oryginałów szwedzkich, ponieważ pierwsza powieść z serii o Muminkach,Kometa nad Doliną Muminków (Comet in Moominland), została przetłumaczona dopiero w 1978 roku.

W ciągu pierwszych 25 lat obecności Muminków w Polsce sprzedano ponad 600 000 egzemplarzy. W latach 70. i 80. niektóre tomy ukazywały się w wyjątkowo dużych nakładach, sięgających nawet 50 000 egzemplarzy każdorazowo.

Pierwsza opowieść o Muminkach,Małe trolle i i duża powódź, ukazała się po polsku w 1995 roku — na dziesięć lat przed jej tłumaczeniem na język angielski.

Pierwsze polskie wydania książek Lato Muminków, Zima Muminków oraz Opowiadania z Doliny Muminków.

💡 Czy wiesz, że w polskim tłumaczeniu Snufkin to postać znana jako Włóczykij — a jego imię dosłownie oznacza „wędrowiec”.

Polska animacja o Muminkach

Wielu miłośników Muminków urodzonych w latach 70. dorastało, oglądającOpowiadania Muminków — animację poklatkową stworzoną przez studio Se-Ma-For. Serial miał premierę w Polsce w 1978 roku i był emitowany w kilku krajach, m.in. w Wielkiej Brytanii, Japonii, Szwecji i Niemczech. Zachowując wierną więź z oryginalnymi opowieściami, odcinki trwające 8–9 minut przedstawiają przygody rodziny Muminków. Niektóre z nich były krytykowane za zbyt dużą dawkę strachu dla małych dzieci, jednak sama Tove Jansson była zadowolona z tej adaptacji. Początkowo planowano 39 odcinków, ale ostatecznie powstało ich aż 78.

Tove Jansson była mocno zaangażowana w produkcję animacji. Po nieprzyjemnych doświadczeniach z wcześniejszymi telewizyjnymi adaptacjami Muminków, pragnęła mieć pewność, że animacja pozostanie wierna oryginalnym opowieściom. Przed realizacją każdego odcinka scenariusze tłumaczono na język szwedzki i wysyłano do Tove oraz jej brata Larsa Janssona do akceptacji. Tove i Lars komunikowali się ze studiem głównie za pomocą telefaksu, co spowalniało cały proces. Animatorzy odwiedzali również Finlandię i przebywali w domu rodzinnym Janssonów.

Unikalna produkcja wykorzystywała płaskie, trójwymiarowe figurki. Każda scena była układana na specjalnym stanowisku z wieloma warstwami szklanych płyt, ustawionych jedna nad drugą, z kamerą umieszczoną nad całością. Figury, rekwizyty, dekoracje i malowane tła były rozmieszczane na różnych płytach, co tworzyło wrażenie głębi. Figurki składały się z kilku oddzielnych elementów, dzięki czemu animatorzy mogli niezależnie poruszać łapkami, nogami i ogonami podczas fotografowania kolejnych faz ruchu. Postacie rzeźbiono z drewna i pokrywano tkaniną.

Materiał z serii „Opowiadania Muminków” został również zaadaptowany w czterech filmach: „Lato Muminków” (2008), „Muminki w pogoni za kometą” (2010), „Magiczna zima Muminków” (2017) oraz „Pamiętniki Tatusia Muminka” (2021).

💡 Czy wiesz, że Pacynki wykonane przez Tuulikki Pietilä, partnerkę Tove Jansson, stworzone na potrzeby miniaturowego Domku Muminków, posłużyły jako modele do serialu telewizyjnego.

Tove Jansson w Polsce

Jak wspomniano wcześniej, Tove Jansson wraz z bratem Larsem i partnerką Tuulikki odwiedzili Polskę w styczniu 1978 roku, by spotkać się z twórcami animacji oraz zobaczyć i zatwierdzić projekty.

Ze względu na zasady panujące w dawnym bloku wschodnim, Tove i jej towarzysze otrzymali wynagrodzenie w gotówce, w lokalnej walucie, co oznaczało, że musieli wydać wszystkie zarobione złotówki podczas pobytu. Zdjęcie Tove i Larsa powyżej zdaje się sugerować, jak mogli spożytkować część tych pieniędzy.

W liście, który później wysłała do swojego wydawcy Bonniers, napisała: „Byłam kiedyś w Warszawie przy filmie lalkowym i starałam się szaleńczo wydawać złotówki, ale nie miałam na co – poza wódką.”

W 1976 roku Tove Jansson została odznaczona Polskim Orderem Uśmiechu. Kandydatów do tego wyróżnienia nominuje się przez dzieci, a sama Tove podczas uroczystości wręczenia mówiła, że „to najlepsza nagroda, jaką artysta może otrzymać”.

Ceremonia odbyła się w Ambasadzie Polski w Finlandii, a nagrodę do Finlandii przekazał Cezary Leżeński, redaktor naczelnyKuriera Polskiego.

Miejsca związane z Muminkami w Polsce dzisiaj

Sklepy z Muminkami

Pierwszy sklep z Muminkami w Polsce został otwarty w październiku 2023 roku. Znajduje się w Krakowie, drugim co do wielkości mieście w kraju.

📍Galeria Kazimierz (I piętro), ul. Podgórska 34, 31-536 Kraków, Polska

Polski sklep z Muminkami obsługuje również fanów online, pod adresem Moomin.pl!

Wystawy Muminków i Tove Jansson w Polsce

Muzeum Kinematografii w Łodzi

WystawaPałac pełen bajek została otwarta w Muzeum Kinematografii w Łodzi w marcu 2024 roku.

Wystawa prezentuje znane i lubiane postacie z polskich animacji dla dzieci, w tym Muminki.

Dodatkowo, 23 maja 2025 roku zostanie otwarta czasowa wystawa poświęcona Muminkom —Muminki – drzwi są zawsze otwarte. To pierwsza w Polsce tak obszerna ekspozycja ukazująca świat Doliny Muminków oraz obecność Muminków w polskiej kulturze — od pierwszych polskich przekładów sprzed 60 lat, aż po unikalną polską serię animowaną o Muminkach.

Na wystawie można zobaczyć między innymi oryginalne płaskie pacynki stworzone na potrzeby polskiej serii animowanej, dotąd nieznane materiały filmowe z wizyty Tove Jansson w Polsce w 1978 roku oraz pierwsze polskie wydania książek o Muminkach.

Wśród najważniejszych eksponatów znajdują się:

• Najstarsze polskie wydania książek o Muminkach z lat 60., nowe publikacje z okładkami zaprojektowanymi przez Tove Jansson, a także komiksy, książki graficzne i audiobooki.
  

• Film dokumentalny wyprodukowany przez Muzeum Kinematografii, zawierający wywiady z Sophią Jansson – siostrzenicą Tove, twórcami polskiej animacji oraz badaczami i popularyzatorami twórczości Tove Jansson.
  

• Multimedialna prezentacja różnych adaptacji Muminków — od polskiej animacji lalkowejOpowiadania Muminków, przez fragment japońskiej adaptacji z lat 90., po najnowszy serial animowany produkcji Gutsy Animations, a także fragment z gryWłóczykij: Melodia Doliny Muminków.

Wystawa obejmuje także polską sztukę muminkową, czyli dzieła inspirowane Muminkami stworzone w Polsce. Dodatkowo prezentowana jest galeria tatuaży upamiętniających Muminki, wykonanych przez fanów z całego kraju!

Zaplanuj swoją wizytę

Opowieści i adaptacje o Muminkach w języku polskim

Jeśli szukasz materiałów o Muminkach w języku polskim, oto kilka wskazówek, gdzie ich szukać.

Książki o Muminkach po polsku

Wszystkie oryginalne książki o Muminkach autorstwa Tove Jansson zostały przetłumaczone na język polski. Można je kupić w sklepie Moomin Shop Poland. Z okazji 80-lecia opowieści o Muminkach wydawnictwo Nasza Księgarnia zebrało dziewięć oryginalnych powieści w dwóch eleganckich tomach.

Dodatkowo w języku polskim dostępnych jest wiele innych adaptacji książek o Muminkach, w tym magiczna książka pop-up Muminki szukają domu (Moomins Find a Home).

Komiksy o Muminkach po polsku
Oprócz książek, w sklepie Moomin Shop dostępne są także komiksy o Muminkach w polskim tłumaczeniu.

Animacje o Muminkach po polsku
Pierwsze trzy sezony trójwymiarowego serialu animowanegoDolina Muminków (Moominvalley) były emitowane na kanale Canal+ Family. Serial jest również dostępny do streamowania na platformach Viaplay oraz CDA. Ta pełna życia i humoru seria fantasy to idealna propozycja zarówno dla wiernych fanów Muminków, jak i dla tych, którzy dopiero odkrywają ich świat.

Animacja poklatkowa z lat 70.,Opowiadania Muminków, nie jest obecnie dostępna na żadnej platformie streamingowej.

Gry o Muminkach po polsku

Hitowa graWłóczykij: Melodia Doliny Muminków jest również dostępna w wersji polskiej. To pełne uroku i klimatu doświadczenie, stworzone z myślą o fanach Muminków oraz graczach poszukujących unikalnych doznań w grach. Dzięki harmonijce Włóczykija oraz pomocy mieszkańców Doliny Muminków, gracz musi pokonywać przeszkody, rozwiązując muzyczne zagadki i stosując elementy skradanki.

Pobierz

Materiały edukacyjne po polsku

Program Umiejętności przyjaźni z Muminkami, opracowany przez Czerwony Krzyż, uczy dzieci ważnych umiejętności życiowych, takich jak bycie dobrym przyjacielem, koncentracja oraz konstruktywne radzenie sobie z negatywnymi emocjami. Materiał dostępny jest w pięciu językach, w tym po polsku.

Przydatne linki
Moomin Shop Poland
🔗 Sklep internetowy
🔗 Instagram
🔗 Facebook

Jakie doświadczenia związane z Muminkami chciałbyś/chciałabyś zobaczyć w Polsce?